Атау септік (Именительный падеж) Кім? – кто? Не? - что? Жалғауы жоқ (Нет окончания) С о ң ғ ы д ы б ы с (последний звук)
Ілік септік (Родительный падеж) Кімнің?- чей?
Ненің?- чего? Дауысты, үнді (после гласных и согласных н,ң,м) - ның –нің - ж,з,р,л,й,у дыбыстарынан соң (после данных звуков) - дың – дің - к,п,с,т,ф,ш,қ,б,в,г,д
дыбыстарынан соң (после данных звуков) - тың - тің-
Барыс септік (Дательный падеж) Кімге?- кому? Неге?- чему?
Қайда?- куда? Дауысты және н, ң, м, ж, р, л, й дыбыстары- нан соң (после гласн-ных и данных согл) - ға - ге -а –е - п, с, т, ф, ш, б, в, г, д дыбыстарынан соң (после данных звуков) - қа - ке -1 және 2 жақтың тәуелдік жалғауларынан кейін -а, - е- (после притяжат.окончаний 1 и 2 лица;
-а, - е-)3 жақта (после 3 лица- на - не -)
Табыс септік (Винительный падеж) Кімді? - кого? Нені?- чего? Кімін?- кого? Несін?- чего? Дауысты (после гласных)
-ны - ні - н м, н, ң , з, ж, р, л, й, у
дыбыстарынан соң (после данных звуков)
- ды - ді - к, қ,п,с,т, ф, ш, б, в, г, д
дыбыстарынан соң (после данных звуков)
- ты - ті -
Жатыс септік (Местный падеж) Кімде?- у кого? Неде?- на чем? в чем? Қайда?- где? Қашан?- когда? Дауысты және
м, н, ң, з, ж, л, р, й дауыссыздарынан соң (после гласных, также после данных согл) - да - - де - -сы, - сі- тәуелдік жалғауларынан соң (после данных притяжательных
окончаний) - нда - - нде - к, қ, п, с, т, ф, ш, б, в, г, д дыбыстарынан соң (после данных звуков) - та - - те -
Шығыс септік (Исходный падеж)Кімнен? - от кого? от чего? Қайдан?- откуда? Қалай?-как? Дауысты және з, ж, р, л дауыссыздарынан соң (после гласных и данных согласных)
- дан - ден - м, н, ң, сы, сі дыбыстарынан соң (после данных звуков) - нан - нен - к, қ, п, с, т, ф, ш, б, в
дыбыстарынан соң (после данных звуков) - тан - тен -
Көмектес септік (Инструментальный падеж) Кіммен?-с кем? Немен?-с чем? Қалай?- как? Дауысты және м, н, ң, р, л дауыссыздарынан соң (после гласных и данных согласных)
- мен -менен - з,ж дыбыстарынан соң (после данных звуков)
- бен - бенен к, қ, п, с, т, ф, ш, б, в, г, д дыбыстарынан соң (после данных звуков) - пен - пенен -
Ескерту: көмектес септік жалғаулары үндестік заңына бағынбайды.
Примеч
Окончания көмектес септік не подчиняются закону сингармонизма).
Ниже табличка в столбик, имеющая следующие значения сверху вниз:
Септіктер (падежи)
Мағынасы (значение)
Шылаулар (послелоги)
Мысалдар (примеры)
В этой последовательности через перенос идут значения.
Атау септік
Заттың атауын білдіреді (обозначает предмет)
туралы,бойынша, арқылы,үшін, сайын, сияқты т.б. ақын туралы, бала үшін, мектеп бойынша
Ілік септік
Бір затты бір затқа меншіктілігін білдіреді (обозначает принадлежность предмета к какому-либо лицу)
іші,сырты,асты, жаңы, қасы, т.б. үстелдің асты,баланың қасы,мектептің іші
Барыс септік
Жанама объектіні, іс-әрекеттің кімге, неге бағытталғанын, кейде мақсатын білдіреді. (обозначает лицо или предмет на которое направлено действие. Цель или причина)
дейін, шейін, қарай, қарағанда,таман,
тарта т.б.
үйге дейін,
балаға қарай,
мектепке дейін
Табыс септік
Тура объектіні білдіреді. (обозначает прямой объект действия)
Шылауы жоқ (послелога не имеет)
баланы, мектепті, баласын
Шығыс септік
Іс-әрекеттің неден, кімнен қайдан басталғанын білдіреді.
(от кого и откуда исходит действие)
соң,кейін,бері,әрі,
бұрын,гөрі т.б.
баладан бұрын,
мектептен кейін
Көмектес септік
Іс-әрекеттің немен, қандай амалмен, қалай істелгенін білдіреді. (обозначает откуда, как, каким образом совершено действие)
бірге, қатар, қоса
т.б.
баламен бірге,
оқушылармен қатар,
кітаппен қоса
Дата: 2013-01-25 Просмотров: 147097 Загрузок: 724 Язык: на русском и казахском языке
Орынтай 14 December 2015 16:27
ааааааааа 14 December 2015 16:22